Bugünkü yazımda koçlukla karıştırılan diğer yöntemleri işlemek istiyorum. Zira seans yöntemleri ve danışanla iletişim tarzları benzerlik gösterse de aslında bu mesleklerin tamamı danışanların blokajlarının çözümlenmesinde birbirinden farklı yollar izliyor.
Danışmanlık
Koçluğun danışmanlıktan farkı nedir? Danışmanlık modeli, çoğunlukla zararları ve ilgili sorunları vurgulayan bir yaklaşım izler. Koçluk ise yetenekler, güçlü yanlar ve başarıları vurgular; danışanların gelişmek için bu becerileri nasıl etkili biçimde kullanabileceğini belirtir. Danışmanlık, ‘yargılamadan dinlemenin rahatlığıyla, danışman ya da danışanın eyleme geçme zorunluluğu hissetmeden etraflıca ele alabilmesini içerir.
Karşılıklı koçluk ise danışmanlıktan ziyade eylem odaklıdır ve her bir seansın sonunda atılacak adımlarla ilgili net bir uzlaşıya varılmalıdır. Danışmanlıkta, danışman danışanını doğru yönlendirebilmek için ilgili konuyla ilgili uzman olmak zorundadır. Koçlukta ise koç hiçbir konuda uzman olmak zorunda değildir, çünkü danışan/müşteri kendi hayatıyla ilgili seçimlere veya şekillendirmelere kendisi karar verir.
Mentorlük
Koçluğun mentorluktan farkı nedir? “mentorluk” ve “koçluk” terimleri bazen birbirinin yerine kullanılır. Bazı organizasyonlarda mentorluk bilgi, beceri ve deneyimi aktarma biçimidir ve bazen koçluk olarak da adlandırılır.
Koçluk ilişkisinde de mentorlukta olduğu gibi bir paylaşım söz konusudur. Ancak bu ilişkide koç, danışanının kendisinden daha az deneyimli bir kişi olarak görmez. Eşit seviyede bir ilişki söz konusudur. Mentorlukta olduğu gibi sürekli bir bilgi ve deneyim aktarımı söz konusu değildir. Mentor (akıl hocası), kendi mesleki deneyimlerine dayalı olarak ilgili konuda görüş ya da tavsiye sunar. Mentor daha çok “bilge bir rehber” gibidir. Bir mentor, konuşmanın içeriğine daha çok dahil olur; koç ise daha çok sürece odaklanır.
Eğitim
Genel manada eğitim, bir insanın; duygusal, bedensel, zihinsel olarak sahip olduğu yeteneklerini belirlenen amaç doğrultusunda geliştirmesidir. Bilgi kazanmak, davranışlarını geliştirmek yolunda atılan adımların hepsi eğitimin kapsamında yer almaktadır. İsteyerek ve kasıtlı olarak değişimler geçirmek eğitimin bir parçası olarak tanımlanmaktadır. Koçlukta ise danışana bir şey öğretmek söz konusu değildir. Müşteri kapıdan girdiğinde eksiksizdir. Koç, danışanlarının tam ve eksiksiz olarak kabul edip kucaklayabilirse, onların ilerlemek için yeterince güçlü ve hazır olduklarını görmeye başlar.
Terapi
En başta, psikolojik rahatsızlığı olan kimselere kesinlikle koçluk yapılmaz. Böyle bir durum fark edildiğinde ise uygun bir dille danışana bildirilmeli ve uzmana yönlendirmelidir. Bir koç asla danışanını iyileştirme amaçlı koçluk yapmaz. Elbette koçluk sürecinde danışanın yaşamında iyileşmeler meydana gelir, ancak bunlar psikolojik olarak iyileşme değil, kişisel gelişim kapsamındaki değişimlerdir. Terapi; geçmişe odaklanırken koçluk, gelecek odaklıdır. Terapi problemi çözmeye çalışırken, koçluk alternatifler üretir.
Seans sırasında dinleyerek, koç, bir danışanın tıkanıklık yaşamasına neden olan şeylerin, koçlukla mı yoksa terapiyle mi çözümlenmesi gereken konular olduğunu anlamalıdır. Terapi ile çözümlenecek konu, danışanın ilerlemesi önünde duran engelden çok daha derinde bulunan bir şeydir. Bu konu, danışanın donup kalmasına neden olur ve en temel düzeyde bunun üstesinden gelinmediği sürece ilerlemez, ilerleyemez. Bu tür konular arasında, bağımlılık, ciddi depresyon, takıntılı zorlayıcı davranışlar sayılabilir.
Sorunun terapi ile tedavi edilmesi gereken bir durum olup olmadığını belirlemek için koç, danışanın kullandığı dilin yansıttığı duygusal durumunu, duygusal durumunun derinliğini ifade eden sözleri, sürekli yalan söylemek gibi kronik ve ciddi davranış kalıplarını, her şeyi mantıkla açıklamaya çalışmak gibi kronik kalıpları değerlendirmelidir. Eğer, bir danışanı dinledikten sonra, onun için gerekenin terapi olduğunu düşünüyorsa, koçun ahlaksal görevi, danışanına diplomalı bir zihin sağlığı uzmanını önermektir.
