PSİKOLOG SAADET ELEVLİ

BAĞIMLILIĞA KARŞI KORUYUCU BİR FAKTÖR OLARAK: POZİTİF EBEVEYNLİK

PSİKOLOG SAADET ELEVLİ

  • 123

Pozitif ebeveynlik aile içinde sevgi ve şefkate dayalı olumlu ilişkileri teşvik eden, anne ve babaların çocuklarına olumlu bir rehberlik sunmasını hedefleyen bir ebeveynlik yaklaşımıdır. 
 Pozitif ebeveynliğin ilkelerinden biri çocuklara merak, keşif, araştırma ihtiyaçlarını karşılayacakları güvenli ve ilgi çekici bir çevre sağlamak, pozitif bir öğrenme ortamı yaratmaktır. Anne ve babalar çocuklarının ilgi alanlarını teşvik ettiklerinde ve olumlu davranışlara geri bildirim verdiklerinde, çocuklar bu olumlu davranışları sürdürme eğiliminde olurlar. Bir diğer ilke, çocuklarla ilgili gerçekçi beklenti ve inançlardır. Bu beklentiler ve inançlar çocuğun yaşına, gelişim özelliklerine ve kişilik özelliklerine uygun olmadığında iletişim problemleri çıkması olasıdır.
Pozitif ebeveynlik ile büyüyen çocukların okul başarısı daha yüksek, arkadaş edinmeleri daha kolay ve kendileriyle ilgili düşünceleri de daha olumlu olur. Ayrıca yetişkinlik dönemlerine de daha az davranış problemleri veya duygusal problem taşırlar. Pozitif ebeveynlik yaklaşımı sayesinde, anne ve babaların kendilerini daha güvenli ve daha az stresli hissettikleri görülmüştür. Bu sayede anne ve baba arasında daha az çatışma yaşanmaktadır. 
Ebeveynler olarak birer birey olduğunuzun farkında olmanız ve kendinize de zaman ayırmanız iyilik halinizi korumanız için çok önemlidir. Kendi ihtiyaçlarınızı karşıladığınızda çocuklarınıza karşı da daha sabırlı, anlayışlı, tutarlı ve ulaşılabilir olursunuz.
Pozitif disiplin, pozitif ebeveynliğin başka bir önemli ilkesidir. Disiplin, anlam olarak olumsuz algılansa da aslında olumsuz bir kelime değildir. Çocuklar sınırlara, çerçeveye ve şefkatli bir disipline ihtiyaç duyarlar. Çocuğa tam olarak ondan ne beklendiğini anlatmak, kuralları ve sonuçlarını net bir şekilde ortaya koymak (okul çağı ve ergenlik için bazı kuralları birlikte belirlemek, kurallara uymadığında ne olacağını birlikte karar vermek) önemlidir. Bağımlılıkları engelleyen en önemli şey sınır koyabilmektir. Sınır koymakta zorlanan ebeveynler için çocuğun bağımlılık eğiliminde olduğu şeyleri evden uzak tutmak ve çocuğa katkı sağlayacak hobi edindirmek, ailece geçirilen zamanı artırmak çözüm olabilir. 
Tutarlı, öngörülebilir, tahmin edilebilir pozitif disiplin yöntemleri, çocukların davranışları için sorumluluk almalarını ve diğerlerinin ihtiyaçları ile ilgili farkındalık kazanmalarını sağlar. Anne babaları tutarlı olan çocuklar, daha az problemli davranış gösterir
Pozitif disiplin ceza odaklı değildir, olumlu davranışı görme ve pekiştirmeyi hedefler. Çocuk duygusal bir ihtiyaçtan dolayı problemli bir davranış gösteriyorsa, o ihtiyacın olumlu yollarla giderilmesini sağlar. Katı olsa da çocuğu şefkatle sakinleştirirken kararlardan taviz vermez. Kararlı bir disiplin, çocukların davranışlarının sonuçlarını anlamasına ve sorumluluk almasına yardımcı olur. Çocuk, bu sonuçları sevgi dolu bir ortamda deneyimleme olanağı bulur. Böylece kendini güvende hisseder, farklı davranışlar karşısında ne bekleyeceğini bilir. Davranışlarını kontrol etmelerine destek vererek kendini kontrol etme becerilerini geliştirir.
Aile içi güçlü bağlar çocukları ve gençleri bağımlılıktan koruyan önemli bir faktördür. Ailede güçlü bağların oluşmasının en temelinde koşulsuz sevgi ve aile bireylerinin birbirleriyle kurduğu sağlıklı iletişim vardır.
“Ebeveynlerin çocukları ile sağlıklı ve doyurucu bir iletişim ve bağ kurabilmeleri, onlara rol model olmaları oldukça önemli. Şartlı sevgi cümlelerinden kaçınmaları, koşulsuz sevgi ve koşulsuz kabul göstermeleri. En önemlisi de sevgilerini çekinmeden, bol bol göstermeleri.” “Ebeveyn olarak çocuğunuzla kurduğunuz iletişim şekli çok önemlidir. Çocuklarınızı sevgi ile büyütün ve her ne olursa olsun her sorununu her problemini sizinle paylaşabilecekleri konusunda onları destekleyin.” “Çocuklarınıza sevgi ile yaklaşın ki onu dışarıda aramasınlar ve size güvensinler.” “İlk olarak çocukları dinlemek ve anlamaya çalışmak, ilgi göstermek önemli. Çocuklar sizden göremediği ilgiyi başka yerlerde arayacaktır.
Sağlıklı iletişimin temel unsurları; 
• Aile bireylerinin birbirlerinin fikir ve duygularını eleştirmeden, yargısız bir şekilde dinlemesi, 
• Aile içerisinde kararlar alınırken tüm aile bireylerinin görüşlerini ifade edebilmesi, 
• Aile içerisinde rekabete dayalı olmayan, iş birliğine uygun tutumların oluşturulması, 
• Aile üyelerinin birbirine karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmesini kapsar.
 Aile içi iletişimin güçlü olması, ailelerin çocukların yaşadıkları problemleri, çocuklarda bağımlılık için riskli durumları erken fark etmelerini ve çocuklarına gereken önlemeyi ve müdahaleyi yapabilmelerini sağlar. Aile bağları kuvvetli olan çocuklar ve gençler, dış dünyada kendilerini bekleyen risklerle karşılaştıklarında aileleriyle konuşmaktan ve destek istemekten çekinmezler.
Ebeveynler çocuklarının en önemli rol modelleridir ve onlar üzerindeki etkileri çok büyüktür. Çocuğunuz zaman içinde, yetişkinliğinde dahi taşıyacağı pek çok değer, davranış ve düşüncenizi benimseyecektir. Tıpkı sizin ebeveynlerinden aldığınız değer ve davranış kalıpları gibi. Problemlerle nasıl başa çıktığınız, duygularınızı nasıl ifade ettiğiniz, kaygılı olduğunuzda neler yaptığınız, özel günleri nasıl kutladığınız, bağımlılık yapıcı maddelere karşı tutumunuz onların ilerideki değer ve davranışlarını etkileyecektir. Özellikle bağımlılık yapıcı maddeler ve davranışlarda çocuğunuza olumlu örnek olmanız, onların da olumlu tutum ve davranışlar sergilemelerini sağlayacaktır.
Unutmayın, ideal aile yoktur. Her ailenin kendi problemleri olabilir, herkes hata yapabilir. Önemli olan hata yaptığınızda durumu nasıl yönettiğinizdir. Hata yaptığınızın farkında olmanız ve çocuğunuza hata yapılabileceğini, önemli olanın telafi etmek ve hatalardan ders çıkarıp ileride tekrarlamamak olduğunu vurgulamanız önemlidir.
 

Yazarın Diğer Yazıları