OBSESİF KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB), bireyin ayrıntılara, düzene ve kurallara aşırı odaklandığı ve genellikle günlük yaşamı engelleyecek şekilde mükemmel bir sonuç elde etme ihtiyacı gösterdiği bir durumdur.
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu, her şeyin yolunda yapılması gerektiğinde ısrarcı bir tutum sergileyebilirler. Düzen, mükemmellik, üretkenlik ve kontrol isteği, görevleri tamamlama, diğer insanlarla iş birliği yapma ve sosyal aktivitelere veya hobilere tamamen eğlence amaçlı davranma yeteneklerini engelleyebilir. 

DSM-5’e göre OKKB en yaygın kişilik bozukluklarından biridir; yaygınlığı tahminen yüzde 2 ile 9 arasında değişmektedir.  OKKB obsesif kompulsif bozukluktan (OKB) farklıdır. OKKB’li kişilerin, OKB’li bireyler gibi rutin veya ritüel oluşturmaya zorlayan istenmeyen düşünceleri yoktur. Aksine, OKKB’li kişiler düşüncelerini ve davranışlarını rasyonel ve amaca yönelik olarak yaşarlar. 

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu Semptomları    

DSM-5’e göre obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, erken yetişkinlikle başlayan ve aşağıdakilerden dört veya daha fazlasını içeren, ayrıca düzen, mükemmeliyetçilik ve kontrol ile aşırı derecede ilgili olan bireylerdir.
•    Kişinin bir aktiviteyi kaçırmasına neden olan düzen ve ayrıntılarla ilgili bir meşguliyet
•    Görevlerin tamamlanmasını engelleyen mükemmeliyetçilik
•    Ekonomik ihtiyaçlar tarafından açıklanmayan ve aşırı derecede fazla çalışma ve üretkenliğe bağlılık
•    Ahlak veya değerlerle ilgili aşırı vicdan yapması ve esnek olamaması (kişinin kültürü veya dini ile açıklanmayan)
•    Duygusal değere sahip olmasalar bile, yıpranmış veya değersiz nesnelerden kurtulamama
•    Bir işi veya görevi yapamayınca başkalarına devretme veya başkalarıyla birlikte çalışma konusunda isteksizlik
•    Kendine veya başkalarına para harcama konusunda isteksizlik ve acil durumlar için paranın biriktirilmesi gerektiği inancı
•    Esnek olamamak ve inatçılık

OKKB’li kişiler işlerinde veya sosyal yaşamlarında bu semptomlarla ilgili zorluklarla karşılaşabilirler. Örneğin, bir görevin başlamasını veya bitirilmesini geciktirebilirler çünkü görevi tamamlamak için “en iyi” veya “doğru” yol ile yapmak isterler. Belirli durumlarda kontrol kaybı, hayal kırıklığına neden olabilir. OKKB’li kişiler genellikle sevgi duygularını ifade etmekte zorluk çekerler ve başkalarının duygularını ifade etmesinden rahatsız olabilirler.

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğunun (OKKB) oluşumunda çeşitli faktörler etkili olabilir. Bu kompleks durumun temel nedenleri şunlar olabilir:

Genetik Faktörler: Aile geçmişinde OKKB bulunan kişilerde genetik yatkınlık, bu kişilik bozukluğunun ortaya çıkma olasılığını artırabilir.

Çocukluk Travmaları: Trajik olaylar, ihmal, ya da aşırı baskı gibi çocukluk dönemindeki olumsuz deneyimler, bu durumun gelişiminde etkili olabilir.
Stres ve Anksiyete: Yüksek düzeyde stres, baskı ve anksiyete OKKB'yi tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.

Ayrıca kişinin yaşadığı başarısızlık korkuları veya başkalarının beklentilerine karşı aşırı duyarlılık da bu durumu tetikleyebilir. Genel olarak bu faktörlerin kombinasyonu, OKKB'nin ortaya çıkmasına neden olabilir. Ancak, bu konuda tam bir sonuca ulaşmak için uzman bir sağlık profesyoneli ile çalışmak önemlidir

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu tedavisi için psikoterapi önerilmektedir. Psikoterapide bireyin belirli düşünce ve davranış kalıplarını anlamasına, değiştirmesine ve daha sağlıklı stratejiler geliştirmesine yardımcı olmak hedeflenmektedir. 

Kaynakça

•    Diedrich, Alice & Voderholzer, Ulrich. (2015). Obsessive–Compulsive Personality Disorder: a Current Review. Current psychiatry reports. 17. 547. 10.1007/s11920-014-0547-8.
•    Obsessive Compulsive Personality Disorder Fact Sheet, The International OCD Foundation.