Psikolog  Saadet ELEVLİ

HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Psikolog Saadet ELEVLİ

Histrionik kişilik bozukluğu, aşırı ilgi çekme ve abartılı duygusal dışavurumlardan oluşan kalıcı bir örüntüdür. Bu davranışın altında yoğun bir onaylanma arzusu yattığı, kişinin ilgi odağı olmadığında rahatsızlık hissettiği ve görüldüğü ve sevildiğini hissetmek ayrıca çaba sarf ettiği görülmektedir. 

Her insan ilgi veya hayranlık duyulmak ister ancak, diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi, histrionik kişilik bozukluğu olan kişilerde de davranışlarını farklı durumlara uyarlamakta zorluk çektikleri gözlenmektedir. Bu bireylerin benmerkezci olma eğiliminde olduğu, bir rahatsızlığa sahip olduklarını fark etmedikleri veya davranışlarının istenmeyen sonuçlara yol açtığını görmedikleri fark edilmektedir. 

Eğer sevdiğiniz biri histrionik kişilik bozukluğuna sahipse, sözlerinin ve davranışlarının gerçekliğini sık sık sorgulayabilir, samimi mi yoksa abartıyor mu emin olamayabilirsiniz. Tiyatro gösterileri veya kışkırtıcı davranışları karşısında, sanki bir performans izliyormuşsunuz gibi utanabilirsiniz. Ya da belki de bencilliğinden bıkmış ve kendinizi görünmez hissetmiş olabilirsiniz.

Histerik kişiyi tanımlayan histrionik kişilik bozukluğu, insanların dikkatini ve ilgisini çekme isteğiyle birlikte onay alma ihtiyacı hisseden kişilerin abartılı ve yapmacık davranışlarıyla ortaya çıkan bir kişilik bozukluğudur. Histerik kişiler çevresinden sürekli ilgi görmek ve dikkat çekmek ister. Bununla birlikte duygu ve düşünceleri hakkında onay alma ihtiyacını hep hisseden bu bireyler, ilgi çekmek için yapmacık davranmakla birlikte duygularını abartılı bir şekilde yaşarlar. 

Histriyonik kişilik bozukluğu olan kişilerin öz saygıları başkalarının onayına bağlıdır ve gerçek bir öz değer ve öz benlik duygusuna sahip değillerdir. Bu kişilerin fark edilmek, ilgi çekmek ve onay almak için çok büyük bir arzuları vardır ve arzularını gerçekleştirmek adına sık sık dramatik tepkiler veya uygunsuz davranışlarda bulunabilirler. Yaygın ve belirgin histrionik kişilik bozukluğu semptomları dengesiz, yapmacık ve aşırı duygusal davranışlar, çarpık, abartılı bir kişisel imaj ve fark edilme arzusuyla ortaya çıkan bir estetik görüntüdür.

Belirtileri, bireyin çevresiyle olan ilişkilerine ve davranışlarına yaygın şekilde yansımakta, ve belirtilerin başında sürekli dikkat çekme çabası ve dramatik bir hayat tarzı gelmektedir. Belirtileri şu başlıklar altında  sıralanabilir:

1.    Aşırı Duygusal ve Dramatik Tepkiler: Genellikle olaylara normalden daha duygusal ve abartılı tepkiler veriler. Örneğin, küçük bir olay bile aşırı coşku veya derin üzüntüyle karşılanabilir. Duygusal dalgalanmaları sık ve hızlıdır.
2.    Dikkat Çekme ve İlgi İhtiyacı: Sosyal çevrelerinde sürekli ilgi odağı olmayı amaçlar, ilgi çekemediklerinde kendilerini rahatsız, mutsuz ve değersiz hissedebilirler. İlgi odağı olmak için giyim, makyaj ve davranış tarzlarında abartılı tercihlerde bulunabilirler.
3.    Baştan Çıkarıcı Davranışlar: Histrionik kişiler, özellikle sosyal ortamlarda baştan çıkarıcı ve kışkırtıcı davranışlar sergileyebilir. Bu davranışlar, genellikle romantik ve dostane ilişkilerde kafa karışıklığına yol açabilir.
4.    Yüzeysel ve Ani Duygu Değişiklikleri: Duyguları genellikle sığ ve yüzeyseldir; hızla neşeliyken bir anda üzgün ya da kızgın hale gelebilirler. Bu durum, çevrelerindeki insanların histrionik bireyleri anlamasını ve onlara güven duymasını zorlaştırabilir.
5.    Kolay Etkilenme: Bu bireyler başkalarının düşüncelerine ve davranışlarına kolayca uyum sağlayabilirler.

Histrionik kişilik bozukluğunun nedenleri genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesinden oluşmakta, aile geçmişi, genetik yatkınlık, çocuklukta aşırı derecede ilgi görme veya duygusal ihmal gibi çevresel etkenler bu bozukluğun gelişiminde rol oynadığı söylenmektedir. Duygusal olarak aşırı duyarlı veya dışa dönük bir kişilik yapısı da histrionik kişilik bozukluğunun oluşumuna katkıda bulunabilir. Çocukluk döneminde model alınan aşırı duygusal veya dramatik ebeveyn figürleri de bozukluğun gelişiminde etkili olabilir.

Histrionik kişilik bozukluğunun tedavisi, genellikle psikoterapi ile gerçekleştirilir ve bireyin duygusal tepkilerini daha sağlıklı bir şekilde yönetmesi amaçlanır. Gerekli görüldüğü durumlarda ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir. 

Histrionik kişilik bozukluğu, kişinin hayat kalitesini ciddi oranda etkileyen ve sağlıklı ilişkiler kurmasını zorlaştıran bir durumdur. Erken teşhis ve tedavi, bireyin duygusal sağlığını desteklerken sosyal ilişkilerinde daha uyumlu olmasına katkıda bulunabilir.

 

Yazarın Diğer Yazıları