Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy, Bodrum'da konuştu : '9 bin kültür varlığı geri iade edildi'

ICOM Kırmızı Liste Risk Altındaki Kültür Varlıkları Türkiye Programı' tanıtımı Bodrum'da Bardakçı Koyu'ndaki Azka Otel'de gerçekleştirildi. Prpgramın açılış konuşmasını Amerikan Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Dr. Elif Denel yaptı. Ardından kürsüye çıkan ICOM Başkanı Emma Nardi, kültürel mirasın korunmasının önemine dikkati çekerek bu konuda yaptıkları çalışmaları aktardı. 9 binden fazla kültür varlığımızın iade edilmesini sağladık.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, kültürel mirasın korunması yolunda tarihi bir adım atıldığını ifade ederek, şunları dile getirdi:

"Bugün, kültürel mirasımızın korunması yolunda tarihi bir adım olan "ICOM Kırmızı Liste-Türkiye" çalışmasının tanıtımı vesilesiyle bir araya gelmiş bulunuyoruz. Kültür varlığı kaçakçılığı, eserleri bağlamından koparan ve bilimsel verilerin yok olmasına sebep olan organize bir suçtur. Bu suç günümüzde ulusal güvenlik ile ilişkilendirilmekte, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından da terörün finansmanında kullanılan bir enstrüman olarak tanımlanmaktadır. Türkiye bu suçla mücadeleyi hem emniyet, jandarma ve gümrük birimlerimiz eliyle ulusal düzeyde hem de uluslararası iş birlikleri aracılığıyla küresel ölçekte kararlılıkla sürdürmektedir. Bu mücadelenin farklı cepheleri var."

"Son 8 yılda 9 binden fazla kültür varlığımızın iade edilmesini sağladık"

"Yurt dışına kaçırılmış eserlerin iadesini sağlamak bunlardan bir tanesi ve Türkiye olarak bu cephede çok ciddi başarılar elde ettik" diyen Bakan Ersoy, "Son sekiz yılda 9 binden fazla kültür varlığımızın iade edilmesini sağladık. Bu alanda, farklı ülkelerle imzaladığımız anlaşmalar ciddi fark oluşturmuştur. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri ile yürüttüğümüz yakın iş birliği sayesinde, Marcus Aurelius heykeli de dahil olmak üzere pek çok eserimiz ülkemize dönmüştür. Yine bu yıl haziran ayında, İsviçre makamlarının titiz çalışmaları ve iş birliği sayesinde bu ülkede ele geçirilen 7 tarihi eserimizin iadesini sağladık. İnşallah bugün bu eserlerin tanıtımını da gerçekleştireceğiz. Tabii biz bu alanda bir yandan kendi eserlerimiz için mücadele verirken bir yandan da ülkemizde ele geçirilen ve bilimsel verilerle kökeni belirlenen eserlerin ait oldukları topraklara dönmesi için güçlü ve yapıcı bir iş birliği yürütüyoruz. Bu doğrultuda İran, Irak, Kazakistan, Mısır, Peru ve Çin'e çok kıymetli eserler iade edilmiştir. Şüphesiz bu iş birlikleri ve elde edilen kazanımlar çok önemli, çok değerli. Ancak ideal olan, bizim ve diğer ülkelerin bu mücadeleyi vermesine hiç gerek kalmamasını sağlamaktır. Bunun da yolu, eserleri köken ülke sınırları dışına çıkmadan koruyabilmekten geçiyor" diye konuştu.

"ICOM uzmanları ile müzecilerimizin birlikte yürüttüğü titiz bir çalışmanın ürünüdür"

ICOM Kırmızı Liste uygulamasının büyük bir önem taşıdığını aktaran Bakan Ersoy, "Öncelikle Kırmızı Liste'ye dair şu yanlış kanıyı düzeltmek isterim. Bu liste kaybolmuş eserlerin bir envanteri. İş işten geçtikten sonra hazırlanan bir kayıp listesi kesinlikle değildir. Kırmızı Liste, kaçakçılık riski yüksek eser türlerini tanımlayan ve kolluk kuvvetleri, gümrük birimleri, müze profesyonelleri ile sanat piyasası aktörleri için rehber görevi gören bir farkındalık aracıdır. 2000 yılından bugüne pek çok ülke için yayımlanmış ve kültür varlığı kaçakçılığını önlemede etkili sonuçlar doğurmuştur. Türkiye için hazırlanan Kırmızı Liste, ICOM uzmanları ile müzecilerimizin birlikte yürüttüğü titiz bir çalışmanın ürünüdür. Bu süreçte kaçakçılıkla mücadele dairemiz pek çok müzemizle yakın iş birliği içinde çalışmış; doğru eserlerin listeye alındığından emin olmak için çeşitli kriterler gözetmiştir. Kolluk kuvvetlerince en çok hangi eser tiplerinin yakalandığına, yurt dışında en sık hangi eserlerimizin tespit edildiğine dair analizler dikkate alınmış, böylece hangi eserlerin daha fazla risk altında olduğu ortaya konmuştur" şeklinde konuştu.

"Son beş yılda 900 bini aşkın eser, yurt dışına çıkarılmadan müzelerimize kazandırılmıştır"

Bu süreçte emek veren müze müdürlerine teşekkür eden Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sözlerine şöyle devam etti:

"Söz konusu müzelerimiz, Türkiye'nin bütün bölgelerini temsil eden ve kültürel çeşitliliğimizin en büyük güvencesi olan kurumlardır. Onların titiz çalışmaları sayesinde ICOM Kırmızı Liste -Türkiye yalnızca risk altındaki eser tiplerini ortaya koymakla kalmamış, aynı zamanda ülkemizin kültürel zenginliğini ve bölgesel çeşitliliğini de yansıtmıştır. Bu önleyici araç, aynı zamanda ülkemizin kurumsal kapasitesini güçlendiren adımlarla da tamamlanmaktadır. 2020 yılında kurulan Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığı, uzman kadrolarıyla yalnızca operasyonel düzeyde değil, aynı zamanda halkımıza yönelik farkındalık çalışmalarıyla da öne çıkmaktadır. Çünkü biliyoruz ki kültürel mirasımızın korunmasında her bireyin katkısı değerlidir. Mücadelemizde güvenlik güçlerimizin başarılı operasyonları da vazgeçilmez bir yer tutmaktadır. Emniyet Genel Müdürlüğümüzün Anadolu, Miras ve Define operasyonları, Jandarma Genel Komutanlığımızın kaçak kazılara karşı caydırıcı tedbirleri ve Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğümüzün sınır kapılarındaki etkin çalışmaları sayesinde son beş yılda 900 bini aşkın eser, yurt dışına çıkarılmadan müzelerimize kazandırılmıştır. Altını bir kez daha çizmek isterim ki kültür varlığı kaçakçılığı, doğası gereği uluslararası ve organize bir suçtur. Dolayısıyla bu suça karşı mücadelenin başarıya ulaşması için uluslararası iş birliğinin ve dayanışmanın tesis edilmesi şarttır. Bakanlığımız, ICOM, uluslararası meslektaşlarımız, kolluk kuvvetlerimiz ve kültür profesyonellerimiz olmak üzere bu ortak bilinçle bugün burada bir araya gelmiş olan bizler, kültür varlıklarının ait oldukları topraklarda korunması yönündeki ortak irademizi bir kez daha tüm dünyaya ilan ediyoruz. Birlikte bu mücadeleyi kazanacağımızdan şüphem yoktur."

ICOM yetkililerine de teşekkür eden Bakan Ersoy, "Emma Nardi'nin şahsında, bu çalışmalara destek veren ICOM'un değerli yetkililerine, özellikle Sayın Sophie Dölapiyer ve ekibine çok teşekkür ediyorum. Aynı şekilde, finansmanı Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliği tarafından sağlanan ve Amerikan Araştırma Enstitüsü Türkiye Ofisi aracılığıyla bize aktarılan destek de bu projenin gerçekleşmesinde büyük rol oynamıştır. Böylesi değerli projelerin, ülkelerimiz arasında 2021 yılında imzalanan ikili mutabakat zaptıyla sağlanan iş birliği sayesinde hayata geçtiğini görmekten büyük memnuniyet duyuyorum. ABD Büyükelçiliğine ve Dr. Elif Denel'in şahsında ARIT yetkililerine teşekkür ediyorum. Şüphesiz ki Kırmızı Liste'miz, kültür varlığı kaçakçılığıyla mücadelede ülkemize olduğu kadar uluslararası topluma da ciddi katkılar sunacaktır. Yürüttüğümüz iş birliklerinin herkese örnek olmasını temenni ediyorum. ‘ICOM Kırmızı Liste-Türkiye'nin tanıtımı vesilesiyle bir aradayız ancak birlikteliğimiz bununla sınırlı kalmayacak. Bu toplantımızı da kapsayan ve iki gün sürecek olan zengin bir programa ev sahipliği yapıyoruz. Bugün gerçekleştirilecek farklı oturumlarda Kırmızı Liste'nin etkin kullanımına dair tartışmalar yapılacak, kurumlar arası iş birliği deneyimlerimiz ele alınacak ve müzelerin toplumla iletişimdeki rolü üzerinde durulacak. Yarın ise Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi ve Latmos gibi sahada yapılacak ziyaretlerle programımız tamamlanacak. İnanıyorum ki bu yoğun ve zengin içerik, hepimiz için hem teorik hem de pratik açıdan değerli bir öğrenme ve paylaşma fırsatı olacaktır. Bu düşüncelerle konuşmamı noktalarken, kültür varlıklarının yalnızca geçmişimizin değil, kimliğimizin ve geleceğimizin de taşıyıcıları olduğunu hatırlatmak isterim. Farklı coğrafyalarda ve çağlarda üretilmiş olsalar da bizlere ortak bir hikâyeyi hatırlatırlar. Onları korumak, insanlığın ortak değerlerini korumaktır" ifadelerini kullandı.

Programa, Bakan Ersoy'un yanı sıra Muğla Valisi Dr. İdris Akbıyık, Bodrum Kaymakamı Ali Sırmalı, Bodrum Belediye Başkanı Tamer Mandalinci'nin de aralarında olduğu çok sayıda davetli katıldı.