Fethiye kıyılarında su altı arkeologlarını heyecanlandıran keşif

Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Başkanı ve Araştırma Başkanı Doç. Dr. Hakan Öniz ve ekibi, suyun metrelerce derinliğindeki tarihi kalıntıların gün yüzüne çıkarılması için önemli çalışma gerçekleştiriyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle "Geleceğe Miras Projesi" kapsamında metrelerce derinliğe dalış yaparak, ileri teknoloji sonar cihazları ve robotların yardımıyla gemi batıklarına ulaşan ekip, hem tespit ettikleri gemi batıklarında kazı yapıyor hem de yeni batıkların keşfedilmesi için yüzey araştırmaları yürütüyor.

Üzerindeki yüküyle batan gemi batıklarını hem envantere kazandıran hem de yürüttükleri kazılarda çıkardıkları buluntularla geçmişin deniz ticaretine ışık tutan arkeologlar, bu yıl yürüttükleri çalışmalarda 6'sı Antalya'da 4'ü Fethiye'de 10 yeni gemi batığına ulaştı.

Fethiye kıyılarında da çalışma yapan ekip, milattan önce 4. ve milattan sonra ise 6. yüzyıla tarihlenen antik demirleme yeri ile 3 gemi batığını keşfetti. Keşif, su altı arkeologlarını heyecanlandırdı.

Araştırma Başkanı Doç. Dr. Hakan Öniz, UPL bilimsel araştırma inceleme gemisiyle bu sene 10 batık belgelediklerini, özellikle bu sene ilk kez Fethiye kıyılarında böyle bir çalışma gerçekleştirdiklerini söyledi.

Her keşfin heyecan verici olduğunu anlatan Öniz, şunları kaydetti: "Fethiye kıyısında daha önce hiç bilinmeyen bir antik demirleme yerini belgeledik. Bu demirleme yerinde, Tunç çağından Osmanlı dönemine kadar çok sayıda geminin gelip, demir attığını tespit ettik. Antalya kıyılarının Tunç Çağı'ndan itibaren çok yoğun denizciliğe şahit olduğunu biliyorduk. Şimdi artık buna Fethiye'nin doğu kıyılarını da dahil ediyoruz. Gemiler muhtemelen Mısır, Filistin, Lübnan, Suriye kıyılarından hatta Hatay, Adana, Mersin kıyılarından yola çıkarak ya da o istikamete giderken fırtına sırasında Fethiye'deki bu antik demirleme yerinde duruyorlar. Bir kısmı demirleme işlemlerini tamamlayarak gidiyor, bir kısmı fırtınada demirlerini yukarı doğru alamıyor, o çapalar yani demirler suyun altında kalıyor. Biz de bu çapalara bağlı olarak kaç bin yıldır Fethiye kıyılarının denizciliğe şahit olduğunu, kaç bin yıldır bu kıyılardan gemilerin gelip gittiğini anlayabiliyoruz. Bu sene böyle önemli bir demirleme yeri belgeledik."

“Toplam 421 gemi batığı bulduk”

Öniz, Fethiye'nin doğu kıyılarının kısmen rüzgara, fırtınaya çok açık bir bölge olduğuna dikkati çekerek, buldukları demirleme yerinin su altı arkeologları için bir şans olduğunu vurguladı.

Batığın bulunduğu bölgenin gemilerin fırtına sırasında sığınmak için kullanıldığına işaret eden Öniz, buraların genellikle adaların emniyetli noktaları, yarımadaların veya koyların rüzgar almayan yerleri olduğunu belirtti.

Emniyetli bir demirleme yeri olmasına rağmen içinde üç gemi batığı da bulduklarını belirten Öniz, "Buradan da şunu alıyoruz, burası batıdan gelen rüzgarlar için emniyetli ama doğudan aniden rüzgar çıkarsa oradan hemen kaçmaları gerekiyor. Fırtına tersten geldiğinde denizcilerin hemen çapayı çıkartması bazen mümkün olamıyor. O zaman halatı kesip kaçmaları gerekiyor. Bu şekilde çapaları buluyoruz. Ama bu fırtınada kaçamayan gemiler de olmuş. Üç gemi de aniden çıkan fırtınadan kaçamayarak bölgede batmış. Her bir batık bizim için bir zaman kapsülü. Hangi dönemde ne gibi üretimler yapılmış, nasıl amforalar kullanılmış, bunlar nerede üretilmiş, hangi kentten ticaret yapılmış hepsini anlayabiliyoruz. Dolayısıyla bunlar bizim için birer kitap niteliği taşıyor." diye konuştu.

Geçen seneye kadar 411 olan gemi batığı sayısının bu sene itibarıyla 421'e ulaştığını bildiren Öniz, arkeolojik nitelik taşıyan gemi batıklarını belgelendirip envantere kazandırdıklarını vurguladı.

Dünya gündeminde de yer alan Kumluca Seramik Batığı ile "Dünyanın en eski batığı" olarak bilinen Kumluca Orta Tunç Batığı'nda önemli kazılar yaptıklarını aktaran Öniz, "Bu batıklardan da önemli eserleri çıkardık. Bu eserlerimiz inşallah 2026 sonunda açılması planlanan Kemer'deki Akdeniz Sualtı Arkeoloji Müzesi'nde sergilenecek." dedi.